MARŞLAR VE HİKAYELERİ: TİYATRO SAHNESİNDEN MEYDANLARA 1 MAYIS MARŞI

Ekrem Ataer, ''SOL'' 1, 2, 3... adlı kitabında marşlar için; ''Onları yalnızca potre üzerinde yan yana gelmiş notalar mı sanıyorsunuz? Yoksa evrene dağılan düzenli frekanslar mı? Ya da; şarkı türkü, marş, beste, güfte vs. Onlar; tüm dünya halklarının yaşanmışlıklarından imbiklenen, her damlasında geleceğe dair umudu, inancı, azmi taşıyan; dünün, bugünün ve geleceğin sesleridir. Onların ülkesi, dili, dini, bayrağı, sınırı olmaz. Çünkü tüm insanlığa aittirler.'' der. 

Marşlar ve Hikayelerine Sarper Özsan tarafından yazılan ve bestelenen, meydanlar da yankılanan 1 Mayıs Marşı'nın hikayesi ile devam edeceğim. 

1 MAYIS MARŞI

Günlerin bugün getirdiği, baskı zulüm ve kandır.

Ancak bu böyle gitmez, sömürü devam etmez,

Yepyeni bir hayat gelir, bizde ve her yerde.

1 mayıs, 1 mayıs işçinin, emekçinin bayramı

Devrimin şanlı yolunda,ilerleyen halkların bayramı.

Yepyeni bir güneş doğar, dağların doruklarından,

Mutlu bir hayat filizlenir, kavganın ufuklarından.

Yurdumun mutlu günleri, mutlak gelen gündedir.

1 mayıs, 1 mayıs işçinin, emekçinin bayramı,

Devrimin şanlı yolunda,ilerleyen halkların bayramı.

Ulusların gürleyen sesi, yeri göğü sarsıyor,

Halkların nasırlı yumruğu, balyoz gibi patlıyor.

Devrimin şanlı dalgası, dünyamızı kaplıyor.

Gün gelir, gün gelir zorbalar kalmaz gider,

Devrimin şanlı yolunda, kül gibi savrulur gider.

Söz/Beste: Sarper Özsan

Türkiye'de; 1 Mayıs İşçi Bayramının belki de en sembolik marşıdır, 1 Mayıs Marşı. Dizelerin de, sömürüsüz bir Türkiye şiarı vardır. Ve melodisi yılgınlığa umut olmaktadır. 

Bertolt Brecht; 1931 yılında Maksim Gorki'nin, Ana eserini tiyatro oyununa uyarladı. Oyun ilk defa, 17 Ocak 1932'de Berlin'de izleyicilerle buluştu. Oyunun bütün müzikleri, Bertolt Brecht tarafından yazılmıştı. Bir sahne hariç. 1 Mayıs 1905 sahnesinde ki marşın sözlerini yazmamıştı. Sadece şöyle bir not vardır, ''işçiler marş söyleyerek sahneye girer.''

1974 yılında, Rutkay Aziz'in Genel Sanat Yönetmenliğini yaptığı, Ankara Sanat Tiyatrosu oyunu sahneleyecektir. Oyunun müzikleri, Bertolt Brecht tarafından yazılırken, 1 Mayıs 1905 sahnesin de söylenecek marşın sözleri yoktur. Oyunun müziklerini, Sarper Özsan, Türkçeye uyarlayacaktı. Sahne de seslendirecek marş olmadığı için, Sarper Özsan ''iş başa düştü'' diyerek, bir marş yazar ve besteler. Beste tiyatro sahnelerinden, meydanlara taşar. Marş, Cem Karaca tarafından seslendirilir ve 1 Mayıs 1976'dan günümüze her 1 Mayıs'ta coşkuyla söylenir, meydanlarda yankılanır. 

Başrolünde Kemal Sunal'ın oynadığı, 1978 yapımı ''Köşeyi Dönen Adam'' filminde geçen marş sansüre uğramıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı, sansür gerekçesini şu şekilde açıklamaktadır; "Filmde sol içerikli duvar yazıları görüldüğü, halkın sömürüldüğünü vurgulayan 1 Mayıs Marşı’nın sözlerinin filmde fon ve ses olarak görüntülendiği… Bu haliyle gösterilmesi sakıncalıdır." (KAYNAKÇA: Türkiye’de Sinema Sansürünün Tarihi - Derleyen: Turizm ve Kültür Bakanlığı)

Son söz; Değerli ve değersiz okuyucularım! 1 Mayıs Marşı'nı televizyonlarda, radyolarda dinleyemezsiniz. Ancak, sıcak bir mayıs günün de, binlerce kişi ile birlikte hep bir ağızdan söyleyebilirsiniz. Ve şimdi nerede olursanız olun, cezaevinde, kampüste, okulda, fabrikada, sokakta hep bir ağızdan haykırın. Lazca, Türkçe, Ermenice, Yunanca, Kürtçe ve anadilinizde; Ulusların gürleyen sesi yeri göğü sarsıyor/Halkların nasırlı yumruğu balyoz gibi patlıyor/Devrimin şanlı dalgası dünyamızı kaplıyor.

1 MAYIS 1977'DE TAKSİM MEYDANIN'DA, KANLI 1 MAYIS'TA KAYBETTİĞİMİZ 34 İŞÇİ ANISINA. TAKSİM MEYDANI KIZILDIR, KIZIL KALACAK!